KökTörük abacası, yazıldığı dönemdeki eŋ gelişmiş abacalardan biriydi. O dönemde kullanılan abacalarıŋ çoğu ilkel şekilde yazılıyordu. Mesela bugün mükemmel bir yazıma ulaşmış ve çok sayıda hatt sanatı türü geliştirilmiş Arab yazısı, o dönemlerde çok ilkeldi. Arab harflerinde noktalama henüz o dönemlerde daha kullanılmaya başlanmadığından
ن = ث = ت = ب
خ = ح = ج
ذ = د
ز = ر
ش = س
ظ = ط
غ = ع
ق = ف
harflerinden eşit olanlar aynı şekilde yazılırdı. Daha soŋraları harfleriŋ üstünde ve altında noktalar kullanılarak bu harfler ayrıştırıldı. Ama bu da yėtmedi, hatasız okunabilmesi için harfleriŋ üstünde ve altında esre, ötre, üstün de kullanılmaya başlandı. Kısacası geçen 1400 yıl boyunca Arab abacası hep işlendi ve geliştirildi.
KökTörük abacasını eleştirenler ise bu abacaya haksızlık yaparlar. Zirâ bu abaca 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki hâliyle bile günümüz Türkçesini yazmak için yėterlidir. Yani 1300 yıl öŋce bir çok abaca ilkel kurallarla yazılırken KökTörük abacası diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve kullanılıyordu.
Harf Uyduran KökTörükçeciler
Bazıları "totişinden" harf uydurup bunları KökTörükçe diye yutturmaya çalışırken (Bilge Kagan, Kül Tigin, Tonyukuk görebilseydi "bunlar da ne?" dėrlerdi) bazıları var ki Latin abecesi mantığıyla düşünerek üŋlü üŋsüz her harfi yazıyorlar.
Harf uyduran kitle diyor ki "Güncel dilimizde H, F, V, J üŋsüzleri var. KökTörük abecesinde yok. Bunları K, P, B, Ç ile temsil ėtmek doğru değil." Eğer sözcük Türkçe ise bu sözcükleriŋ çoğu geçmişte zaten K, P, B, Ç ile yazılırdı: ablamak -> avlamak, eb -> ev, kangı -> hangi, katun -> hatun, kagan -> han oldu. Daha fazla örnek üçün: http://www.tamga.org/2017/09/b-v.html
Bu üŋsüzleri içeren Arabca, Farsca, İngilizce, Fransızca sözcükler ise tamamen başka bir sorunumuz. Ama yine de Arabca kökenli "harita" yı KökTörük harfleriyle "karita" diye yazdığımızda karita diye dilimizde bir sözcük olmayacağı için harita diye okuyabiliriz.
Yahudiler, 2000-3000 yıl soŋra, günlük hayatta kullanmak üzere yazılarını canlandırdılar. İsrail kurulmadan öŋce, dünyanıŋ dört bir köşesinde, mensûbu oldukları ülkeleriŋ yazısını günlük hayatta kullanan Yahudiler (çoğu Latin abecesini kullanıyordu), öŋceleri sadece Tevrat'ta kullanılan yazılarını, 1947'de İsrail'i kurarak günlük hayatta da kullanmaya başladılar, Halbuki geçen biŋlerce yılda dillerine çok sayıda yabancı sözcük girmişti. Buna rağmen yeŋi harf eklemediler.
Bugün Koreliler 1444 yılında geliştirilen Hangıl abecelerini kullanıyorlar, onca yabancı sözcüğe rağmen abecelerine son 600 yılda yeŋi harf eklemediler.
Japonlar da aynı şekilde. Japoncada L sesi yok, yėrine her zaman R derler. L'li olan tüm yabancı sözcükleri R'li yazarlar. Sırf L için harf uydurmadılar.
Keza Arablar, P, J, Ç, G sesleri onlarda yok. Bunuŋ için harf uydurmadılar yüzyıllar boyunca. Yėrine B, C, C, K kullanıyorlar.
Harf uydurmak ne benim ne de bir başkasınıŋ haddine! Hele "bu harf KökTörük harfidir" diye insanlara sunmak insanları kandırmaktır! Bu konunuŋ akademisyenleri, otoriteleri var. Onlar varken bireysel girişimler, sadece o bireyleriŋ ve çevreleriniŋ kabulüyle kalır; genel kabul kazanmaz.
Eskiden bu uyduruk harfleri KökTörük abecesi diye tanıtılırken gelen tepkiler üzerine bu harfler için "çağdaş Türk alfabesi" terimi kullanılmaya başlandı.
Ama Unikod konsorsiyumu harf uyduranları biraz üzdü. Konsorsiyum, 2008'de Türk üsüklerini kabul ėderek onlara bir kod aralığı vėrdi ve Orhun ve Yenisey üsüklerine kod atadı. Telefon ve bilgisayarlarıŋ sistem fontları da artık bu üsükleri destekliyor. Telefon ve bilgisayarlarıŋ sistem fontları uydurma harfleri desteklemediği için Facebook, Twitter, veya herhangi bir sosyal platformda kullanılamazlar. Dolayısıyla uydurma harfleri uyduranlar, bu harfleri içeren fontlarla ancak Word'de yazı yazılabilir.
Üŋlü Üŋsüz Her Harfi Yazmağa Meraklı Latin Mantığıyla Düşünen KökTörükçeciler
Tüm üŋlülerin her zaman yazılmadığı dünyada bir çok yazım sistemi var (Arab, İbrani, Hind, Tibet, Amhar (Etiopya), Brahmi, Bengal, Tay, Tamil, Tagalog (Filipinler), Phags-pa (Moŋgol), Khmer (Kamboçya), Çeroki, Arami, Fenike, Süryani vs yazıları) KökTörük yazısı da bunlardan bir tanesidir.
Her yazı sisteminiŋ kendisine göre yazım kuralları vardır. Meselâ "ketebe" sözcüğü 6 Latin harfiyle yazılırken 3 Arab harfiyle yazılır: کتب. "Samsung" 7 Latin harfiyle yazılırken 2 Kore harfiyle yazılır (aslında 2*3 ama konuyu dağıtmayayım) : 삼성. "Tokyo" 5 Latin harfiyle yazılırken 2 Japon harfiyle yazılır: 東京. "Ötüken" 6 Latin harfiyle yazılırken 4 KökTürük harfiyle yazılır: 𐰇𐱅𐰜𐰤. "Tonyukuk" 8 Latin harfiyle yazılırken 5 KökTürük harfiyle yazılır: 𐱃𐰆𐰪𐰸𐰸. KökTürükçeyi Latin abecesiniŋ mantığıyla yazan aslında hala Latin abecesiyle yazıyordur, sadece harfleri KökTörük harfleriyle ve yazı yöŋünü değiştirmiştir!
Bazıları da "eskiden yazı alaŋınıŋ kısıtlılığı yüzünden tüm üŋlülerin yazılmadığı, şimdi ise bu sorun ortadan kalktığı için tüm üŋlülerin yazılabileceği" gibi komik bir savı savunuyor. Eskiden yazı alaŋınıŋ kısıtlılığı tüm yazı sistemlerinde de vardı. Ama şimdi alaŋ arttı diye kimse tüm üŋlüleri yazmıyor. Kimse artık "oh yazacak alaŋ var" diye yazınıŋ yazım kurallarını bozmadı.
Maalesef insanımızıŋ beyni, kuralları olmayan Latin abecesine (ünlü ünsüz her harfi yazmaya) alıştığı için, şimdi de her harfi yazmak istiyor. Bu kesim KökTörük üsüklerini kullanmak istiyor ama yazım kurallarını kullanmak istemiyor; ama yazımızla yazım kuralları bütünleşiktir; bazı üsükler bazı kurallarla çalışır; bu kesim bu üsükleri de doğru kullanmıyor.
Bir örnek vėrmek gerekirse, harf devriminden öŋceki mantığa alışmış biri, yani Osmanlı ebcedine alışmış biri, KökTörükçeyi öğrenmek isteseydi, her zaman üŋlüyü yazmadığı için, her üŋlüyü yazma arayışına girmeyecekti. Her harfi yazma isteği tamamen, Latinize olmuş bir beyniŋ soŋucudur.
KökTürük yazı sisteminiŋ kuralları korunmalıdır. Aksi takdirde yeŋi uygulanan kural KökTürük yazı sisteminiŋ kuralı değil, uyduranıŋ kuralı olur. Bu durumda Latin harfleri gibi hemen hemen her harfi yazmaya dönüşmekte iş; tek fark sağdan sola ve KökTürük üsükleriyle yazılması. Ünlüleriŋ her zaman yazılmadığı çok sayıda yazı sistemi var. Araba, arba, raba aynı şekilde yazılsa da Türkçe'de sadece "araba" olduğu için "araba" diye okuyacaktık. Farklı Türkçe sözcükleriŋ istisnâi beŋzer yazımları olabilir ama bu sorun 14 asır öŋce de vardı.
Yeŋi başlayanlar için her üŋlünüŋ yazılmaması zor olsa da, günlük hayatta bu yazı sistemini kullansaydık, okumamız ilerledikçe, zaten harf harf okumayacak, sözcüğü tek seferde tanıyıp söyleyecektik. Bugün de öyle yapmıyor muyuz? Latin harfleriyle bir sözcüğü harf harf okumuyoruz, tek seferde sözcüğü görüp tanıyoruz. KökTörük abecesini de kullansaydık sözcük sözcük okuyacaktık.
1987'den bėri KökTürükçeniŋ içinde olan biri olarak. Ömrünü buŋa vėren biri olarak. KökTürükçeniŋ bilgisayar dünyasına kazandırılmasıyla ilgili bir çok ilkleri (ilk font, ilk yazılım vs...) yapan biri olarak böyle kişisel harf uydurmalar ve Latin-gibi KökTörükçe yazmalar beni çok rahatsız ėtmektedir!
Elinize sağlık. Allah işinize denk getirsin. Bende adımın yazılışını ararken sizin çevirinizde diğerlerinden daha az harf olduğunu gördüğümde şaşırdığımdan araştırdım. sonuç olarak sizin yaptığınız çeviri doğru geldi bana.
YanıtlaSilKesinlikle doğru.
SilAdımı Gök Türkçe olarak yazmak istediğimde ilk olarak bulduğum site buydu. Sonra Gök Türk alfabesini öğrenmeye karar verdim. Şuan kısmen biliyorum. Doğru yazabiliyormuyum diye kontrol etmek için android uygulamaları indirdim. Sizin siteniz de ki Latin-Gök Türk çevirisi ile arasın da ufak farklar olduğunu gördüm. O zaman düşündüm ki sizin siteniz daha doğru çeviriyor.
YanıtlaSilBu çeviricide 3 yıllık bir yazılım emeği var. Buna KökTürükçenin yazım kurallarını öğrenmak dahil değil, o zaman 1988 e kadar geriye gideriz.
SilEmeğinize,yüreğinize,elinize sağlık.varolun Tuğrul Bey.
YanıtlaSilSaygılar.
Teşekkür ederim. Siz de var olun.
SilEmeğine sağlık. Eline sağlık. Elbette ki internet dünyası var oldukça bilgi kirliliği uyduruk Gokturkcecileri oluşturacaktır. Ama sonuçta üstad ve danisacagimiz siz varsınız.
YanıtlaSilÇok haklısınız hocam. KökTürkçeyi öğrenmeye çalışan biri olarak tek kaynakla yetinmek istemediğimden internet üzerinden araştırmalar yapıyorum. Sözde Kök Türkçe öğretmek için kanal açan dernek kuran arkadaşların "𐰀" (a/e) sesini kurallara aykırı olarak başta ve sonda kullandıklarını gördükçe ağlayasım geliyor artık. Birde üstüne üstük "Irk Bitig" çevirisi yapan arkadaş "Uygurlar "𐰀" bu harfi yazmalıydı(sağdan ikinci sırada ve kelimenin başında) " dedi ve benim şarteller attı ve KökTürkçe yi yalnızca sizden öğrenmeye karar verdim hocam. Sitenizden çok şey öğrendim ve öğrenmeye devan ediyorum. Ellerinize ve emeğinize sağlık.
YanıtlaSilO arkadaşın, Uygurlara Kök Törük harflerinin nasıl kullanılacağını öğretecek kadar öz güveni varmış demek ki :-))) Çok gülüyorum bu tiplere. Onların yaptığı Kök Törük yazısını Latin abecesinin kurallarıyla yazmak. Kendileri sadece Latin yazı sistemini bildikleri için başka bir mantıkla düşünemiyorlar. Arapçada, İbranicede her zaman ünlüler yazılıyor mu? Hayır. E peki okuyamıyorlar mı? Okuyorlar. Kök Törük yazı sisteminin kuralları var. Kendin okuyamıyorsun diye kafana göre kurallar koyarsan o senin uyduruk yazı sistemin olur.
SilHocam elinize sağlık çok iyi bir yazı olmuş. Bir sorum olacaktı: Son zamanlarda çok denk geldim, bazı kisiler Göktürkçe'de olmayan harfleri Göktürkçe'deki bir harfle gösterirken etrafındaki ünlüler ince de olsa kalın harf kullanıyorlar. Telefonum nedeniyle yazarak örnek veremiyorum dikdörtgen kutucuk oluyor. Mesela "heyet" yazarken onun k değil h olduğunu belirtmek için ak tamgası konuluyor. Aklıma örnek gelmedi de bu, kendinden önceki ünlü ince iken de yapılıyor. Bu ne kadar doğrudur? Sağ olunuz. İyi günler
YanıtlaSilBu doğru kullanım değildir. Bir sessizdenönce önünlü varsa ince sessiz; artünlü varsa kalın sessiz kullanılır.
SilSağ olun hocam
SilHocam Börükan isminin köktürk alfabesi ile doğru yazılımı nedir? Birleşik isim olduğu için Börü-kan olarak mı aratmak gerekir
YanıtlaSilE-postanıza dönüş yaptım.
YanıtlaSilSiz de biliyorsunuz ki bu uydurukçuların eserleri tüm öğrenenlere ulaşmış. İlk göktürkçeyi ben de bu uydurukçulardan öğrenmişim. Bana bu alfabe ile tanıştıran arkadaşım da bu şekilde öğrenmiş. Sonra ben de 1-2 yıl boyunca uydurukçuların alfabesine göre öğrendim. Bir ara Bengü Taşlarını okumaya çalıştım. Okuyamayınca sizin dediğini gibi beynimin latin alfabesine göre çalıştığını anladım. Köktürükçeyi en ince detaylarına kadar öğrenmeye başladım. Sizin sitenizle karşılaşınca anladım tüm bu işi. Zaten en küçük detayına kadar belirtmişsiniz. Ama maalesef çoğu kişi bu uydurukçuların tasarladığı başka alfabeyi öğreniyor. Artık sırf bu yanlışlıkları engellemek için sosyal medya hesapları kuruyorum. En azından sosyal medyada Köktürkçeyi doğru kullanan tasarımcılar var. Google'a "Göktürk alfabesi" diye yazınca çıkan 11 sonuçtan sadece 4ü doğru alfabe. Ve bu 4 doğru alfabenin göktürkçeyi anlatanlarının hepsi de "çağdaş" veya "kuralsız, latin". Bir sizin siteniz doğru sonuç veriyor. En üzüldüğüm konu ise Milli Eğitim Bakanlığının sırf soru olsun diye bu uyduruk alfabeleri yayınlamaları. Ya Allah Aşkına şu resme bir bakar mısınız? = https://i.pinimg.com/originals/65/6e/07/656e07c3749411a30dd36efce1f20b9b.jpg
YanıtlaSilBu resim kadar saçmalık bir şey yok. Ya gitmişler ders kitabına (6. sınıf tüm ders kitapları) bu görseli göktürk alfabesi diye koymuşlar. Sonra 8. sınıf MEB soru bankasına (aşağıdaki pdf 132. sayfa);
https://cdn.eba.gov.tr/yardimcikaynaklar/2022/01/odsgm/ekitap/lgs/8turk_ck_2.pdf
bu saçmalığı koymuşlar. Gerçekten içler açısı. Bu resmi görünce herkes Göktürkçeye merak sarıyor. Sonra ortak öğrenim alanı Youtube de çağdaş göktürkçecilerden göktürkçeyi öğreniyor. Çok üzücü bir durum.
Ağzınıza sağlık. Herşeyi çok güzel anlattınız. Biz bu kişilerle 15 yıldır mücadele ediyoruz. Güya KökTörük yazısını öğretecekler ama tersine yazımıza ve yazımızı sevenlere zarar veriyorlar. Paylaştığınız alfabe resmi internette maalesef her yerde var ve sizin de bildiğiniz gibi uyduruk. MEB kitapları maalesef ehil eller tarafından yazılmıyor ve internetten buldukları resimleri bilgileri kitaplara dolduruyor. Bir ara da İsrail'in İbrani yazısını Uygur alfabesi diye 6. sınıf Sosyal Bilgiler kitaplarına koymuşlardı ( https://www.facebook.com/tugrul.cavdar/posts/pfbid021Xiz5nvS4KcF8KtfseG2SBtxE1UpRiG4UasyK9qqQUdUPfnNkjDr66jN2zcZfZTWl ). Cahillerle mi veya bilerek zarar verenlerle mi Hangi biriyle mücadele edelim, şaşırdık...
Sil