KökTürük Adı Hakkında

Tarihte Göktürkler (asıl söylenişiyle Kök Türük) [yükseliş dönemi 551-572, zayıflama dönemi 572-680, tekrar yükseliş dönemi 680-734, yıkılış dönemi 734-745] olarak bildiğimiz atalarımız yazıtlarda kendilerine hep Türk dėmişlerdir. 840 yılından öŋce yazılmış ya da dikilmiş ve bugüne kadar keşf ėdilmiş yüze yakın anıtıŋ içinde sadece bir kez Kök Türük kelimesine rastladım. O da Köl Tigin yazıtı doğu yüzü, 3üncü satırdadır. Bilge Kagan, 47 yaşında (27 Şubat 731'de) kayb ėttiği kardeşi Köl Tigin (ağabeyi Bilge Kagan'dan bir yaş küçüktür) aŋısına diktirdiği yazıtıŋ doğu yüzüne, ataları Bumın Kagan ve İstemi Kagan'ıŋ devleti nasıl kurup Türkleri düzene soktuğunu aŋlatmayla başlar. Dört bir yanla savaşarak doğuda Kadırkan ormanından, batıda Temir Kapı'ya kadar sahipsiz ve teşkilatsız olan Kök Türükleri tanzim ėttiğini aŋlatırken "Ekin ara idi oksız Kök Türük ança olurur ermiş" (İkisiniŋ arasında sahipsiz ve teşkilatsız Kök Türük'ler öylece otururlarmış) cümlesini kullanmıştır. Burada kendi milleti için Kök Türük kullandıktan soŋra aynı milleti için Türk kelimesi kullanmaya devam ėtmiştir. Bunuŋ haricinde okuduğum anıtlarıŋ hiçbirinde Kök Türük kelimesine rastlamadım.
Bilge Kagan, Köl Tigin aŋıtınıŋ içeriğini Köl Tigin'iŋ vefatından soŋra yazmış ve Köl Tigin'iŋ yėğeni Yollıg Tigin'e taşa kazdırarak Köl Tigin aŋıtını 1 Ağustos 732'de diktirmiştir. Soŋra Bilge Kagan kendi aŋıtınıŋ içeriğini yazmış; kendisiniŋ 51 yaşındayken (25 Kasım 734'te) zehirlenmesinden soŋra Yollıg Tigin, yazısını yine taşa kazımış, Bilge Kagan aŋıtı haline getirmiş ve 22 Haziran 735'de dikmiştir. Tonyukuk aŋıtı ise bu aŋıtlardan öŋce 725 yılında dikilmiştir. Bilge Kagan'ıŋ kayınpederi olan Tonyukuk 60 yaşlarında (Bilge Kagan'ıŋ saltanatınıŋ başlangıcına denk gelir) kendi aŋıtınıŋ dikileceği Yukarı Tola vadisinde inzivaya çekilerek hatıralarını yazmıştır. 725 yılında vefatından öŋce bu hatıralar daha soŋra taşa kazınarak abideye dönüştürülmüştür.
Uygurlar 745'de Göktürkleri yıktıktan soŋra 840'lara kadar Göktürk abecesini kullanmağa devam ėtmişlerdir. Uygurlar daha soŋra Soğdlarıŋ abecesini kullanmağa başlamışlardır. Bu abece de bugünkü geleneksel Moŋğol yazısınıŋ ilk hâlini teşkil ėtmektedir.
Tuğrul Çavdar

15 Şubat 2017 Çarşamba

2004'te Köktürükçe Takı Yapma Çabalarım...

Gümüş üzerine CNC ile yazdırma tekniğini keşfétmeden çok öŋce, 2004'te şilt yapan reklamcılara, bileklik ve kolye ucu yapmak için pirinç üzerine Göktürkçe ve Moŋğolca bastırmıştım.  O zamanlar CorelDraw'da tasarlanan bir resmi pirinç üzerine asitli bir yöntemle oyarak işliyorlardı. Oyulmuş bölgeyi de siyahla boyuyorlardı. Şimdi pirinci oyarak yazan yok, pirinciŋ yüzeyini boyuyorlar, o da zamanla çıkıyor. Oyulduğunda ise, boya çıksa bile oyuktan yazı okunuyordu (tıpkı gravür ya da kakma gibi).

4 yorum:

  1. Adsız25 Haziran 2017 23:43

    Çok tatlı olmuşlar... <3

    YanıtlaSil
  2. Hendrik Friedheim2 Mayıs 2018 07:19

    I don't even understand how I ended up right here, but I assumed this submit was once good. I do not understand who you are but definitely you're going to a well-known blogger in the event you aren't already. Cheers! hotmail login

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tuğrul Çavdar2 Mayıs 2018 11:03

      My aim actually is not to be a blogger. However, tamga.org is already a well-known blog for Old Turkic alphabet fans. You may be interested in http://www.tamga.org/2015/10/biraz-da-sanat-dugum-calsmalarm.html. Have a look at it. Best Regards!

      Sil

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)