Köktürükçe Yazım Sistemini Günümüz Türkçesine Uyarlama Çalışmaları

Her hakkı saklıdır.

Orhun abacası, yazıldığı dönemdeki eŋ gelişmiş abacalardan biriydi. O dönemde kullanılan abacalarıŋ çoğu ilkel şekilde yazılıyordu. Mesela bugün mükemmel bir yazıma ulaşmış ve çok sayıda hatt sanatı türü geliştirilmiş Arab yazısı, o dönemlerde çok ilkeldi. Arab harflerinde noktalama henüz o dönemlerde daha kullanılmaya başlanmadığından

ن = ث = ت = ب

خ = ح = ج

ذ = د

ز = ر

ش = س

ظ = ط

غ = ع

ق = ف

harflerinden eşit olanlar aynı şekilde yazılırdı. Daha soŋraları noktalar kullanılarak bu harfler ayrıştırıldı. Ama bu da yetmedi, hatasız okunabilmesi için esre, ötre, üstün de bu harflerin üstünde ve altında kullanılmaya başlandı. Kısacası geçen 1400 yıl boyunca Arab abacası hep işlendi ve geliştirildi.

Göktürk abacasını eleştirenler ise bu abacaya haksızlık yaparlar. Zira bu abaca 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki haliyle bile günümüz Türkçesini yazmak için şaşırtıcı derecede yeterlidir. Yani 1300 yıl öŋce bir çok abaca ilkel iken Göktürk abacası diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve atalarımız tarafından kullanılıyordu.

Göktürk abacasınıŋ günümüz Türkçesini yazmaya yeterli olmadığını söyleyenler var. Biz Türkler maalesef tarih boyunca sürekli abece değiştirmişiz. Türkler tarih boyunca 13 abece kullanmış (kaynak: Talat Tekin, "Tarih Boyunca Türkçeniŋ Yazımı"). Bunlardan eŋ uzun süreli kullanılanlar Göktürk, eski Uygur, Arab abeceleridir. Soŋ yüzyıl boyunca Latin ve Kiril abecesi de kullanılmaktadır. Her yeŋi abeceye geçtiğimizde dilimize o abeceniŋ sahibi olan dilden kelimeler ithal étmişiz. Saf Türkçe'de v, f, h, j, ğ, c yoktur. Olmaması da güzeldir, şundan dolayı. Bir diliŋ fonetiğini ve o dildeki sesler oluşturur. Bundan dolayı Almancayı Fransızcadan, Arabcadan ayırd edebilirsiŋiz. Çoğu dilde kendisine has sesler vardır (Arabcada zad/dad, Türkçede geŋizcil ŋ ve kapalı é). Türkler yeŋi abeceye geçtikçe Türkçeye yeŋi sesler girmiştir. Göktürk harflerini bırakıp Soğd'dan eski Uygur abecesini alınca Türkçeye v girdi. Arab abecesine geçince f, h, ğ, c girdi. Bundan dolayı bu tartışma ortaya çıkmıştır. Ama Göktürk abecesi yine Türkçeyi yazmak için şaşırtıcı derecede yeterlidir.

Daha öŋce de bahséttiğim gibi, bu bloğu asıl kurma amacım, GökTürkçe'niŋ internette yaŋlış öğretilmesi/öğrenilmesi ve gittikçe yaygınlaşan bilgi kirliliğidir. Kimileri ise bilerek ya da bilmeyerek GökTürkçe'yi güncel hâle getireyim derken GökTürkçe'niŋ öz imlâ kurallarını yıkmaktadır. GökTürkçe'niŋ öz kurallarıyla bugünkü Türkçemiz ve içindeki yabancı kelimeler aşağıdaki béş kurala uyularak rahatlıkla yazılabilir. Dilimize girmiş olan yabancı kelimeleri yazabilmek için Göktürk abacasını bugüne uyarlamak yerine, yabancı kelimeleri Göktürk abacasıyla yazılabilecek şekilde dilimize uyarlamalıyız. Böylece Göktürk abacasını korumuş oluruz. Meselâ Japonlar, Çinliler böyle yapmaktadır.

1. GökTürk alfabesi özde büyük ünlü uyumunu koruyacak şekilde geliştirilmiştir. O devirde hemen hemen tüm kelimeler büyük ünlü uyumuna uymaktaydı. Halbuki günümüz Türkçesinde ünlü uyumuna uymayan çok sayıda yabancı kelime vardır. Mesela "balet" kelimesi. Buradaki "l", önündeki "a"ya bakılıp "kalın l" ile mi, ardındaki "e"ye bakılıp "ince l" ile mi yazılacaktır? Elbette ki kalın l, çünkü GökTürkçe'de ünsüz harfler kendisinden öŋceki ünlüye göre seçilirler. Tüm yabancı kelimelerde bu kural uygulanabilir. Bazıları hece mantığıyla giderek ba-let şeklinde okunduğundan "l" niŋ ince yazılması gerektiğini söylüyor. Bu görüş doğru değildir. Göktürk yazısı hece mantığıyla yazılmıyor. Mesela "araba" kelimesi Göktürk harfleriyle "ar-ab-a" şeklinde yazılıyor ki bu hece mantığına uymuyor. Hece mantığını savunanlarıŋ dédiği doğru olsaydı "a-ra-ba" şeklinde yazılırdı, kelime başlarındaki sesliler yazılırdı, kelime soŋlarındaki sesliler yazılmazdı ve sessiz harfler kendilerinden soŋraki sesliyi taşırlardı (halbuki Göktürkçe'de kendilerinden öŋceki sesliyi taşıyorlar).
2. Günümüz Türkçesinde olan f, v, h, j, c, ğ harfleri GökTürkçe'de yoktu. Yerlerine p, b, k, ç kullanılıyordu (hangi yerine kangı, hatun yerine katun, ev yerine eb gibi). Günümüz Türkçesinde f, v, h, j, c, ğ için kimileriniŋ yaptığı gibi harf uydurmağa gerek yoktur. Zira o zaman GökTürkçe'niŋ saflığını bozmuş oluruz. Yine bu harfleri yerine f→p, v→b, h→k, j/c→ç, ğ→g kullanıldığında okuyucu kolaylıkla aŋlayacaktır. Zira biz kelimeleri harf harf okumayız, kelimeyi beynimizde ezberleriz. GökTürk harfleriyle "Karita" yazılırsa kolaylıkla harita olduğu aŋlaşılır (çünkü karita diye bir şey yoktur) veya "avlanmak", GökTürkçeniŋ mevcut harfleriyle "ablanmak" şeklinde yazılabilir, Zaten KökTürükçesi ablan- dır. Bakıŋız: http://kok-turk.blogspot.com/2017/09/b-v.html, http://kok-turk.blogspot.com/2017/09/d-y.html, http://kok-turk.blogspot.com/2016/06/gg-v-y.html.
3. Bir öŋceki maddeye ek olarak, Göktürkçedeki ç harfini aynı zamanda c olarak kullanmağa alışığız ama j olarak kullanmağa alışık değiliz. Bundan dolayı j harfini birleşik harflerde kullanırken aşağıdaki ayrımı öneriyoruz:
   
4. Özellikle Arabça kökenli kelimelerde iki ünlü ardarda gelmektedir. "Saat", "vaiz", "dair", "Suat". GökTürkçe'de kelime içinde a, e yazılmaz; diğer ünlüler duruma göre (bakıŋız: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2015/04/gokturk-harflerini-kullanm-klavuzu.html, madde: 3-7) yazılmaz. Ama iki ünlü peşpeşe geldiğinde her iki ünlü de yazılmalıdır. Yoksa "saat" yerine "sat", "dair" yerine "dar", "Suat" yerine "sut" okunur.
5. GökTürkçe'de ekler, ilk heceye veya bir öŋceki heceye bakılmaksızın hep aynı şekilde yazılmıştır. Bazı eklerde ünlüler her zaman düşmüş, bazı eklerde ünlüler yazılmıştır. Kelimeniŋ kökü ne olursa olsun yazım şekli korunmuştur. Göktürkçe'de o/u-ı-a veya ö/ü-i-e gibi ünlüleriŋ hepsini birden kapsayacak uzunlukta bir kök kelime yokken günümüz Türkçesinde vardır. http://kok-turk.blogspot.com.tr/2015/04/gokturk-harflerini-kullanm-klavuzu.html adresindeki 7. madde Göktürk yazıtlarında kök kelimelerde uyulan bir kuraldır. Ama günümüz Türkçesinde örneğin 4. hecenin ünlüsünü ilk heceye göre belirlersek kelime yanlış okunabilir. Bundan dolayı 7. madde uygulanırken ilk heceye değil, bir öŋceki heceye bakılırsa o heceniŋ ünlüsü daha kolay tahmin édilebilir. Çünkü kelime uzunsa ve kelime boyunca farklı ünlüler varsa, bir hecedeki ünlüyü öŋündeki hangi hecedeki ünlüye göre yazacağız, öŋdeki hangi heceler soŋraki heceleriŋ ünlülerini kontrol edecek? Bunuŋ için éŋ kolay yol, bir hecedeki ünlüleri yazarken kendisine éŋ yakın öŋdeki heceye bakmaktır. Mesela, "komandonuŋ" kelimesine bakıldığında ortadaki "a" tüm kelimedeki ünlü saflığını (o, u) bozmuştur. Bundan dolayı komndonŋ şeklinde yazılmalıdır. Kırmızı o'yu ilk hecedeki o dan dolayı yazmazsak, "kumandanıŋ" şeklinde de okunabilir. Başka örnek "otomasyon", otmsyon şeklinde yazılmalıdır. Soŋ hecedeki o, bir öŋceki hecede a olduğu için yazılmıştır.

Sadece bu béş kuralı dikkate alarak, GökTürkçe'niŋ mevcud 38 harfiyle ve o zamanki yazı sistemiyle günümüz Türkçesi %100 yazılabilir.