Moŋğol Ürüŋ Başı ve Yazısı

Her hakkı saklıdır.

Moŋgollar ürüŋ başlarını (abecelerini) Uygurlardan almıştır. Uygurlar da Soğd'lardan. Eski Uygur ürüŋ başını ve yazısını görmek için tıklayıŋız. Uygurlar 840'lara kadar KökTürük ürüŋ başını kullanmış, daha soŋra Soğdlarıŋ hem dinini hem de ürüŋ başlarını almışlardır. Çiŋgis Kagan 1204'te bu ürüŋ başı resmî ürüŋ baş olarak kabul etmiş ve Moŋgollar 1947'ye kadar bu ürüŋ başı kullanmışlardır. Komünizmiŋ etkisiyle 1947'de bu ürüŋ başı Kiril abacasıyla değiştirmişler, 1993'te tekrar bu ürüŋ başa dönmüşlerdir. Dikey Arab yazısına beŋzeyen, başta, ortada, soŋda farklı yazılan bu ürüŋ baş 1987'de dikkatimi çekmişti. Hiçbir yerde tam bir ürüŋ baş tablosu bulamadığım için 2004'te Moŋgol ürüŋ baş tablosunu hazırlamaya karar vėrdim. Araştırmalarımda bulabildiğim çoğu tablolar Moŋgol üsügleriniŋ (harfleriniŋ) İngilizce transliterasyonunu vėrdiği için Türkçe ses karşılıklarını başlarda bulmakta zorlandım. Moŋgollardan bu üsügleriŋ seslerini diŋleyerek ve Moŋgolistan'da ve Turfan bölgesinde yıllarını geçirmiş, eski metinleri okumuş deŋeyimli akademisyen Mehmed Levend Kaya'nıŋ da yardımıyla yıllar süren çalışmalardan soŋra Türkçe ses karşılıklarını içeren aşağıdaki tabloyu hazırlayabildim.

Örnek Moŋgol yazıları:

Dikkat ederseŋiz Moŋgollar da Çinli, Japon ve Koreliler gibi hatt san'atlarında fırça kullanıyorlar (Arab ve Latin hattında kesik uçlu kalem kullanılır). Ben de Kokturuk3.ttf fontunu tasarlarken fırça ile yazılmış hissini vermiştim.