6 Mart 2023 Pazartesi

Çiŋgis Kagan'dan Üç Söz

Çiŋgis Kagan Moŋgolca koŋuşuyordu. Önemli üç sözü Moŋgol dilinde aşağıdadır:

Bunlardan soŋuncusunu eski Törükçeyle yazarsak:

27 Kasım 2022 Pazar

Moŋgol İmparatoru Güyük Hanıŋ Mührü

 Her hakkı saklıdır.

Moŋgol İmparatorluğunuŋ 3. Hanı Güyük Han ( ᠭᠦᠶᠦᠭ ᠬᠠᠭᠠᠨ ) (19/3/1206 - 20/4/1248), Ögedey Han'ıŋ eŋ büyük oğlu ve Çiŋgis Han'ıŋ torunuydu. Papa John of Plano Carpini Moŋgol saldırılarını protesto ėttiği zaman Güyü "Güneşiŋ doğduğu yėrlerden battığı yėrlere kadar tüm topraklar Ulu Hanıŋdır" dėmişti.

12 Eylül 2022 Pazartesi

Beŋgü Taşlarda Satırlarıŋ Dizilim Yöŋleri

Her hakkı saklıdır.

Hepimiz Türk yazısını satır içinde sağdan sola ve satırları aşağıya doğru yazıyoruz. Ama beŋgü taşlarıŋ çoğunda satırlarıŋ dikey olduğunu da biliyoruz. Peki satırları yatay olacak şekilde beŋgü taşları 90 derece yatırdığımızda satırlar aşağıya doğru mu gidiyor? Hepsinde değil. Bazılarında satırlar aşağıya doğru, bazılarında yukarıya doğru gidiyor.
Yenisey beŋgütaşlarda genelde satırlar alttan başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımız gibi satırlar alta doğru ilerliyor.
KökTörük ve Uygur beŋgütaşlarda genelde satırlar üstten başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımızıŋ tersine satırlar üste doğru ilerliyor.
Şimdi yoğun yazılı bazı beŋgü taşlara göz atalım.

Alıştığımız Üzere Yatırıldığında Satırları Aşağıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Bilge Tonyukuk (KökTörük)

E.7 Barık-3 (Yenisey)

E.10 Elegest-1 (Yenisey)

E.25 Oznaçennoye-1 (Yenisey)

E.27 Oya (Yenisey)

E.41 Hemçik Çırgakı (Yenisey)

E.43 Kızıl Çıraa-1 (Yenisey)

E.44 Kızıl Çıraa-2 (Yenisey)

E.45 Köjeelig Hovu (Yenisey)

E.47 Suci (Yenisey)

Alıştığımızıŋ "Tersine", Yatırıldığında Satırları Yukarıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Köl Tėgin (KökTörük)

Bilge Kagan (KökTörük)

Ongin (KökTörük)

Köl İç Çor = İh-Höşööt (KökTörük)

Bayan Çor = Moyun Çor = Seleŋa = Şine-Us (Uygur)

Terh (Taryat) (Uygur)

Tes (Uygur)

E.30 Uybat-1 (Yenisey)

E.48 Abakan (Yenisey)

27 Temmuz 2022 Çarşamba

Babam Kaganıŋ Ordusu Kurt Gibiymiş Düşmanı Koyun Gibiymiş

Gėce Uyumadım, Gündüz Oturmadım!

AtaTürk'üŋ dėdiği gibi "Türk Milleti çalışkandır! Türk milleti zekidir!" Bilge Kagan da Türk Milleti üçün gėce gündüz çalıştığını beŋgütaşlarda söylemektedir. Ben, bu sözü gümüş bilekliğime kazdırdım. Ne zaman tembellik hiss ėtsem, bilekliğime bakıp kendime geliyor ve çalışmaya devam ėdiyorum.

12 Mayıs 2022 Perşembe

Çin Kaynaklarında Aşina Destanı

Her hakkı saklıdır.

Türkleriŋ KökBöri'den Türeyiş Destanı (Aşina Destanı) üç Çince kaynakta aŋlatılır.
  1. JOU ŞU (周書), 50. Cild
  2. BEİ Şİ (北史), 99. Cild
  3. SUİ ŞU (隋書), 84. Cild
Bu üç kaynağın ilk paragraflarındaki Eski Çinceyi günümüz Türkçesine çevirmeye çalıştım. Aşağıdaki belgeler tarafımdan hazırlanmıştır. Normalde eski Çinceniŋ kendine has deyimleri var ve günümüz Türkçesine çevirince bazen aŋlamsız bazen komik oluyor. Olabildiğince günümüz Türkçesine uyarlamaya çalıştım.

Siz de aynı destanı üç farklı kaynaktan okuyup tüm destanı kafanızda canlandırabilirsiŋiz.

Destanıŋ soŋunda sarayın kapısına asılan kurt başı için ayrıca şuŋa bakabilirsiŋiz: