Android Tabanlı Eski Türkçe Sözlük

 

Android Tabanlı Eski Türkçe Sözlük
Soŋ Güncelleme: 9/11/2020

Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

10,233 sözcük içeren bu sözlük yazılımı Göktürk ve Uygur harfli yazıtlarda/eserlerde geçen söz varlığını içerir ve aşağıdaki kaynaklardan dėrlenmiştir:

1- Hüseyin Namık Orkun, "Eski Türk Yazıtları", Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1942.

2- Ahmet Caferoğlu, "Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü", Türk Dil Kurumu Yayınları, Sayı: 260, 1968.

3- Mehmet Ölmez, "Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan'daki Eski Türk Yazıtları", BilgeSu Yayıncılık, 3. baskı, Ankara, 2015.

4- Hatice Şirin User, "Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi", Kömen Yayınları, 2. baskı, Konya, Ekim 2010.

5- Fikret Yıldırım, Erhan Aydın, Risbek Alimov, "Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig", BilgeSu Yayıncılık, Ankara, 2013.

6- Talat Tekin, "Irk Bitig, Eski Uygurca Fal Kitabı", Öncü Kitap, Ankara, 2004.

7- Erhan Aydın, "Uygur Kağanlığı Yazıtları", Kömen Yayınları, Konya, Ekim 2011.

8- Rysbek Alimov, "Tanrı Dağı Yazıtları, Eski Türk Runik Yazıtları üzerine bir İnceleme", Kömen Yayınları, Konya, Ocak 2014.

9- İsmail Doğan, Zerrin Usta, "Eski Uygur Türkçesi Söz Varlığı", AltınPost Yayınları: 202, Ankara, 2014.

İNDİR

Nasıl kuracaksıŋız: Telefonuŋuzdan bloğa bağlanıŋ, İNDİR'i tıklayıŋ, telefonuŋuza (download klasörüne) kurulum dosyası (apk) inecek. Oŋu çalıştırıŋ, ayarlardan bir kereliğine bilinmeyen kaynağa izin vermeŋiz istenecek (ayarlar - güvenlik - bilinmeyen kaynaklar kutucuğunu tıklayıŋ), ondan soŋra sözlük kurulmuş olacak. Google Play Store haricindeki kaynaklar bilinmeyen kaynak kabul édilir ve normalde bilinmeyen kaynaklardan program kurmayıŋ. Ama baŋa güveniyorsaŋız ve bu sözlüğü kurmak istiyorsaŋız bir kereliğine bilinmeyen kaynağa izin veriŋ :-)

Web Tabanlı Eski Türkçe Sözlük ( 6. - 9. Yüzyıl)

Eski Türkçe Sözlük ( 6. - 9. Yüzyıl )
Her hakkı saklıdır 2020.
Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

Aranan Sözcük :


Eski TürkçeTürkçe

Tuğrul ÇAVDAR   ulduz@ktu.edu.tr

10,233 sözcük içeren bu sözlük yazılımı Göktürk ve Uygur harfli yazıtlarda/eserlerde geçen söz varlığını içerir ve aşağıdaki kaynaklardan dėrlenmiştir:

1- Hüseyin Namık Orkun, "Eski Türk Yazıtları", Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1942.
2- Ahmet Caferoğlu, "Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü", Türk Dil Kurumu Yayınları, Sayı: 260, 1968.
3- Mehmet Ölmez, "Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan'daki Eski Türk Yazıtları", BilgeSu Yayıncılık, 3. baskı, Ankara, 2015.
4- Hatice Şirin User, "Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi", Kömen Yayınları, 2. baskı, Konya, Ekim 2010.
5- Fikret Yıldırım, Erhan Aydın, Risbek Alimov, "Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig", BilgeSu Yayıncılık, Ankara, 2013.
6- Talat Tekin, "Irk Bitig, Eski Uygurca Fal Kitabı", Öncü Kitap, Ankara, 2004.
7- Erhan Aydın, "Uygur Kağanlığı Yazıtları", Kömen Yayınları, Konya, Ekim 2011.
8- Rysbek Alimov, "Tanrı Dağı Yazıtları, Eski Türk Runik Yazıtları üzerine bir İnceleme", Kömen Yayınları, Konya, Ocak 2014.
9- İsmail Doğan, Zerrin Usta, "Eski Uygur Türkçesi Söz Varlığı", AltınPost Yayınları: 202, Ankara, 2014.

Windows KökTörükçe Klavye Düzeni

Windows KökTörükçe Düzeni
𐰜𐰇𐰚∶𐱅𐰇𐰼𐰜𐰲𐰀∶𐰋𐰃𐱅𐰏𐰲𐰃
(KökTürükçe Bitigçi = Göktürkçe Yazıcı)
Soŋ Güncelleme: 25/11/2020
Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

Donanımsal klavyeŋizle tümleşik çalışan KökTörükçe klavye düzeni ile artık eskiden yaptığım Windows tabanlı sanal klavyede KökTörükçe yazıp, oradan kopyalayıp başka uygulamalara yapıştırmağa gerek yok. Doğrudan istediğiŋiz masaüstü ve web uygulamalarında donanımsal klavyeŋizden KökTörükçe yazabileceksiŋiz.

İNDİR

Bunuŋ için yukarıdaki yazılımı indirip, RAR dosyayı açıp setup.exe dosyasını çalıştırmaŋız gerek. Kurulum tamamlandıktan soŋra aşağıdaki adımları izlemelisiŋiz:

Başlat 

Ayarlar

Zaman ve Dil

Dil

Türkçe

Seçenekler

Klavye Ekle

𐰜𐰇𐰚∶𐱅𐰇𐰼𐰜𐰲𐰀∶𐰋𐰃𐱅𐰏𐰲𐰃

Bunları yaptıktan soŋra ekranıŋız araç çubuğunuŋ solundaki TUR yazan dil ikonunu tıkladığıŋızda kurduğuŋuz diller+klavyeler ekranıŋ sağ altından aşağıdaki gibi yükselir:

Bunlar arasında 𐰜𐰇𐰚∶𐱅𐰇𐰼𐰜𐰲𐰀∶𐰋𐰃𐱅𐰏𐰲𐰃 yi seçmeŋiz durumunda artık fiziksel klavyeŋiz aşağıdaki düzeni alır:

Shift veya CapsLock ile:

Eğer Windows'uŋ Ekran Klavyesi aracını kullanmak isterseŋiz şöyle görünecektir:

Bu klavye düzeninde KökTörük üsügleriniŋ donanımsal klavyeŋizde hangi tuşlara denk geldiğini ayrıca aşağıdaki tablodan görebilirsiŋiz.

Kurt Başlı Sancak

İskitler (Sakalar), Sarmatlar, Kuŋlar (Huŋ) ve KökTörükler Kurt Başlı Sancak kullanmışlardır. Bu sancak savaşta alplere cesaret vėrirdi. Ordunuŋ eŋ öŋünde bu sancak taşınırdı. Jean Paul Roux, savaşta alpleriŋ kurt gibi uluduğunu yazar. KökTörükler döneminde Kagan'ıŋ otağınıŋ doğu kapısında (KökTörüklerde ana giriş kapısı her zaman doğudandır) Kurt Başlı Sancak sallanırdı. 581 yılında Doğu KökTörük Kaganlığınıŋ zayıflamasıyla oŋa bağlı olan Batı KökTörük Yabgusu Tardu'ya Çin hükümdarı Kurt Başlı Sancak göndererek onu tüm KökTörükleriŋ kaganı olarak tanıdığını bildirmiş, bunuŋ üzerine Tardu bağımsızlığını ilan ėtmiş ve KökTörük Kaganlığı doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmıştı. Aşağıda, Kuzey Kazakistan'da bulunan 7. - 8. yüzyıllarda kullanılan Kurt Başlı Sancak görülmektedir.

KökTörük Silahları

Tarih Boyunca Törük Boylarınıŋ Kullandıkları Ürüŋ Başlar

 

İslâmla ilgili Eski Türkçe Sözcükler

 

Türk Yayıncılığında KökTürükçeyle ilgili İlk Haber

Orhun beŋgütaşları ilk kez 1889'da bulunmuştur. Alman asıllı Rus bilim adamı Wilhelm Radloff, bu beŋgütaşlarıŋ içeriğini KökTürük harfleriyle 1892'de yayınlamıştır. Bu beŋgütaşlardaki yazılar ve KökTürük yazısı 1893'te Danimarkalı Türkolog Vilhelm Thomsen tarafından çözülmüştür. KökTürükçe'den Türk yayıncılığında ilk kez İkdâm (إقدام) gazetesinin 200. sayısında (Rûmî: 5 Şubat 1310, Mîlâdî: 17 Şubat 1895) , Necîb Âsım tarafından “Hutût-ı Kadîme-i Türkiyye (خطوط قديمهٔ تركيه)” makale-i mahsûsasında bahs ėdilmiştir. Makaleniŋ bir kısmını bulabildim ve Latin harflerine çevirdim.

Osmanlı harflerinden günümüz harflerine çevirim aşağıdadır:

Kaynak göstermeden kullanmayıŋız

Makale-i Mahsûsa
Hutût-i Kadîme-i Türkiyye

Kadîmen Avrupa'nıŋ şimâl-ı ğarbi (kuzey batısı) tarafında isti'mâl ėdildiği (kullanıldığı) anlaşılan bir nev'i hatt-ı tasvîriye (resm yazısı) "run" dėnilmektedir. Bir takım zevâtıŋ rivâyetine göre bu kelime İskandinavyacada bulunan ve (esrâr) ma'nâsına gelen "runa" kelimesinden alınmışdır. Bu rivâyetiŋ sâhibleri bu hurûfuŋ gizli şeyler yazılmağa mahsûs olduğunu ileri sürüyorlar. Diğer bir fırka da bunuŋ "runes" masdarından müştak olduğu re'yinde bulunuyor. Bu masdar "çizmek" ma'nâsına geldiğinden ve yazılar da taş, ağaç ve ma'denleriŋ üzerini çizerek hâsıl ėdildiğinden bu ism vėrilmişdir dėyorlar.

Her ne ise bu yazılar levhalarda kullanıyordu. Hâlâ İsveç'iŋ bir çok yerlerinde husûsuyla (Uppland) eyâletindeki kayalar üzerinde vâsıta-i tezâkür olmak üzere bu yazılara çokça tesâdüf ėdilmektedir. Yazılarıŋ zaman-ı isti'mâli (kullanımı) de efkâr-ı ulemâyı (bilim adamlarınıŋ fikirlerini) işğal ėden mesâil sırasına geçmiş ve nihâyet mîlâd-ı İsâ'dan (a. m.) pek de evvel olduğunu hemân kabul ėdilmişdir. Bu yazınıŋ kıdemi hakkındaki ihtilâf-âra menşei ve mevridi hakkında da tekevvün ėtmiş ve bu da Asya'da kelime olduğuna kanâat-ı umûmiye hâsıl olmakla hall olunmuşdur. (Run) denilen bu yazılar on dördüncü asr-ı mîlâdîde bile...

Daha soŋralarında Osmanlı döneminde KökTörükçe ve beŋgütaşlar üzerine birkaç eser daha yazılmıştır. İşte bu eserler ve bazı sahîfeleri:

Necîb Âsım - Eŋ Eski Türk Yazısı - 1899

Şemseddîn Sâmî - Orhun Âbideleri - 1903

Necib Âsım - Orhun Âbideleri - 1921

Seni Seviyorum!

Başlık ekle

Törükçe T niŋ Moŋgolca Ç ye Dönüştüğü Sözcükler

Turpan Yazıtında Uygur Atasözü

Karamanoğlı Mehmed Beğ'iŋ Türkçe Fermanı

1277 yılında Türkçeniŋ zayıfladığı, Farsça ve Arabca karşısında itibarsız görüldüğü Anadolu’da Karamanoğlı Mehmed Beğ bir ferman yayınlar ve Türkçeniŋ konuşulmasını zorunlu kılan, Türkçeniŋ resmî dil olduğunu belirten bir ferman yayınlar:

Ne Mutlu Türk'üm Diyene!

"Ne Mutlu Türk'üm Diyene" cümlesiniŋ KökTörük ve eski Uygur üsügleriyle yazılışı:

Dünya Kadınlar Günü

𐰭 = ŋ , 𐰪 = ñ

Çoğu arkadaşımız nazal ŋ (𐰭) 'yi yazmak için ñ kullanıyor ama bu yaŋlıştır. Ben de 1994'lerden 2010'lara kadar bu hataya düşmüştüm.

ñ = ny/yn harfine karşılıktır (İspanyoncada Siñor uŋ Sinyor okunması gibi). Bilimsel literatürde nazal ŋ = kef-i nun (ڭ)= geŋizcil ŋ harfi ŋ ile yazılır, ñ ile değil; ñ = 𐰪 harfine karşılıktır.

ŋ kutupsuz sessizdir; n+g şeklinde bir çift sessiz değildir; herkes bu yaŋılgıya düşüyor. Aynı şekilde ñ (ny/yn) de kutupsuz sessizdir; n+y şeklinde çift sessiz değildir. Bakıŋız:
http://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1946-published.pdf (ilk sayfada Öz bölümü)
http://www.tekedergisi.com/Makaleler/1770739505_1sertkaya.pdf (2. sayfa b) maddesi, 3. sayfada e) maddesi ve 4. sayfada h) maddesinden soŋraki paragrafta "Bu mukayeseli imlâlarda da görüleceği üzere ny çift ünsüz değil, tek bir sestir.")

ŋ ve ė yi telefonda yazmakta zorluk çekiyorsaŋız yaptığım şu Göktürkçe klavyeyi kullanabilirsiŋiz; Latin arayüzünde ŋ ve ė vardır. Klavyede dört arayüz var: Latin, simge, Orhun, Yenisey: http://www.kok-turk.blogspot.com.tr/2018/05/android-tabanl-ekran-ustu-on-screen.html

Tuğrul Kuşu

Eski Uygurca'da Türük'üŋ Yazılışı

"Türük" sözcüğünüŋ Uygurlar dönemindeki yazılışına eŋ uygun formu aşağıda vėrilmiştir (iki yazılı resimde sağda dik inen). Moŋgollar Uygurlardan bu yazıyı aldıktan soŋra Çin yazısında fırçanıŋ kullanılmasınıŋ ėtkisiyle bu yazıyı fırçayla yazmağa başladılar (tek yazılı resim).

Türklerde At Kuyruğunu Bağlamak

At kuyruğu bağlama geleneği, Türkleriŋ savaş adetlerindendi. Eski Türkler savaşa giderken atlarınıŋ ayaklarına dolanmasın diye kuyruklarını bağlarlardı. At kuyruğu bağlamak veya örmek kahramanlık ve yiğitlik işâreti sayılmaktaydı. Hunları aŋlatan Çin taş oymalarında atlarıŋ kuyrukları bağlıdır. Bu gelenek Sakalarda (İskitler) da görülmüştür. Osmanlı padişahları da savaşa giderken atlarınıŋ kuyruklarını bağlamışlardır.

Tonyukuk, Türk milletiniŋ içine at kuyruğu bağlı (savaşmak için gelen) düşman sokmadığını aŋlatır. Fal kitabı Irk Bitig'de "atınıŋ kuyruğunu bağlayıp gururla koştur" şeklinde bir ibare vardır. Kaşgarlı Mahmûd da DLT eserinde yiğit bir alpıŋ atınıŋ kuyruğunu ördürdüğünü aŋlatır.

 Sakalara aid Issık kurganında (MÖ. 5. yüzyıl) bulunan alp ve kuyruğu bağlı at heykeli

Dünyanıŋ bilinen ilk halısı: Pazırık halısı Türklere aid ve M. Ö. 3. yüzyılda yapılmıştır. Pazırık halısı, Altaylarıŋ Pazırık bölgesinde keşf ėdilen kurganda bulunmuştur. Bu halıda da kuyruğu düğümlü atlarıŋ üzerinde savaşçılar vardır. Pazırık halısına bakıldığında içi desenlerle süslü bordürlar, Anadolu Türklüğü halıcılığında hâlâ korunmuştur.

Hun atı

Atınıŋ kuyruğu bağlı bir Türk alpı