Dizem ve Duâm

Windows Tabanlı Göktürkçe ↔ Türkçe Sözlük

Windows Tabanlı Göktürkçe ↔ Türkçe Sözlük
Soŋ Güncelleme: 15/6/2018

Her hakkı saklıdır 2018.
Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

İNDİR

Hüseyin Namık Orkun, 1939-1942 arasında yazdığı "Eski Türk Yazıtları" adlı kitabında 840'lara kadar yazılmış Göktürk harfli çoğu yazıtı incelemiş ve kitabınıŋ soŋunda, bu yazıtlardaki 1235 kelimeyi sözlük olarak vérmiştir. 1942'den soŋra da yeŋi yazıtlar bulunmuş, bugüne kadar keşfédilen Göktürk harfli yazıt sayısı 568'i aşmıştır (Osman Fikri Sertkaya, "Göktürk (Runik) Harfli Yazıtların Envanter, Alfabe ve Bibliyografya Problemleri Üzerine", Dil Arastırmaları Dergisi, Sayı: 2 Bahar 2008, 7-34 ss.). Yeŋi bulunan yazıtlarıŋ söz varlığını da eklemek üzere, altı yeŋi kaynaktan daha faydalanılmış, bu kaynaklardan "Eski Türk Yazıtları" eserinde olmayan 573 kelime daha tesbit édilmiş, toplamda 1808 kelime olup aşağıdaki kaynaklardan dérlenmiştir:

1- Hüseyin Namık Orkun, "Eski Türk Yazıtları", Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1942.
2- Mehmet Ölmez, "Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan'daki Eski Türk Yazıtları", BilgeSu Yayıncılık, 3. baskı, Ankara, 2015.
3- Hatice Şirin User, "Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi", Kömen Yayınları, 2. baskı, Konya, Ekim 2010.
4- Fikret Yıldırım, Erhan Aydın, Risbek Alimov, "Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig", BilgeSu Yayıncılık, Ankara, 2013.
5- Talat Tekin, "Irk Bitig, Eski Uygurca Fal Kitabı", Öncü Kitap, Ankara, 2004.
6- Erhan Aydın, "Uygur Kağanlığı Yazıtları", Kömen Yayınları, Konya, Ekim 2011.
7- Rysbek Alimov, "Tanrı Dağı Yazıtları, Eski Türk Runik Yazıtları üzerine bir İnceleme", Kömen Yayınları, Konya, Ocak 2014.

[1]'den 1235 kelime, [1]'de olmayan 573 kelime de [2-6]'dan alınmıştır. [2-6] kaynaklı kelimeler yazılımda * ile gösterilmiştir.

Android Tabanlı Göktürkçe Ekran-üstü (on-Screen) Klavye: 𐰜𐰇𐰚:𐱅𐰇𐰼𐰜𐰲𐰀:𐰋𐰃𐱅𐰏𐰲𐰃

Android Tabanlı Göktürkçe Ekran-üstü Klavye:
𐰜𐰇𐰚:𐱅𐰇𐰼𐰜𐰲𐰀:𐰋𐰃𐱅𐰏𐰲𐰃
(KökTürükçe Bitigçi = Göktürkçe Yazıcı)
Orhun, Yenisey, Latin+éŋ ve Simge klavyeleri içermekte!
Soŋ Güncelleme: 8/7/2018
Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

Bu ekran-üstü (on-screen) klavyeyi kullanabilmeŋiz için telefoŋuŋuz eŋ az Android 8.0 Oreo işletim sistemine sahip olmalıdır. Çünkü ancak 8.0 ıŋ sistem fontu Göktürk harflerini gösterebilmektedir. Oreo'nuŋ Göktürkçe desteği için de çok uğraştım: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2016/06/androidde-gokturkce-destegi-icin.html. Detaylı bilgi için: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2017/09/android-8-oreo-ve-gokturkce.html

İNDİR

Orhun klavyesi:

Yenisey klavyesi:

Latin klavyesi:

Simge klavyesi:

Yazılımıŋ soŋ estetik şekillendirilmesinde Çeviricimiziŋ kodlayıcısı Salih Topçu'nuŋ da katkısı olmuştur.

Nasıl kuracaksıŋız: Telefonuŋuzdan bloğa bağlanıŋ, İNDİR'i tıklayıŋ, telefonuŋuza (download klasörüne) kurulum dosyası (apk) inecek. Oŋu çalıştırıŋ ve kuruŋ. Daha soŋra Ayarlar'dan Dil ve Giriş'e giderek Göktürkçe Klavyeyi varsayılan seçiŋ.

Eğer Android'iŋ KitKat (4), Lollipop (5), Marshmallow (6), Nougat (7) sürümlerini kullanıyorsaŋız sistem fontuŋuz Göktürk harflerini desteklemiyordur. Bu durumda şu yazılımı kullanabilirsiŋiz: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2015/06/android-tabanl-gokturkce-klavye-old.html

Android'de Göktürkçe çeviri yapmak için: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2015/11/android-tabanl-gokturk-yaz-cevirici-20.html

Android'de Göktürkçe kullanım örnekleri: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2015/03/tamgadroid.html

Kağıd üzerindeki tasarımları:

 

Soŋsuz Taŋrınıŋ Gücüyle

Anneme... · · · 𐰣𐰤𐰀𐰢𐰀

𐰤𐰀:𐰚𐰇𐱅𐰇:𐱁𐰘𐰢𐱁:𐰉𐰆:𐰴𐰽𐱃𐰀𐰞𐰶

𐰏𐰇𐰔𐰭𐰭:𐰇𐰭𐰦𐰤:𐰖𐰉𐱁𐰲𐰀:𐰞𐰺:𐰏𐰇𐱅𐰼𐰼:𐰾𐰋𐰓𐰏𐰭𐰃

𐰆𐰭𐰀:𐰢𐰆𐱃𐰞𐰆:𐰏𐰇𐰼𐰤𐰢𐰏𐰀:𐰲𐰞𐱁𐰽𐰢:𐰑𐰀:𐰱𐰃𐰢:𐰖𐰶𐰶

𐰋𐰃𐰼:𐱁𐰘𐰠𐰼:𐰖𐰯𐰢𐰴:𐰃𐰾𐱅𐰘𐰆𐰺𐰢:𐰽𐰆𐰞𐰢𐰑𐰣:𐰖𐰉𐰣:𐰢𐰼𐰾𐰤𐰃

𐰃𐰢𐰓𐰃:𐰭𐰞𐰑𐰢:𐰚𐰃:𐰓𐰇𐰪𐰀:𐰽𐰑𐰲𐰀:𐰚𐰃𐰼𐰀𐰞𐰶

𐰆𐰞𐰽𐰭:𐰑𐰀:𐰓𐰇𐰪𐰀𐰣𐰭:𐰭:𐰔𐰤𐰏𐰤𐰃

𐰚𐰢𐰆𐱃𐰼𐰯𐰃𐰓𐰤:𐰽𐰆𐰭𐰺𐰀:𐰲𐰶𐰣:𐰽𐰲𐰞𐰺𐰃:𐰑𐰴𐰀:𐰶𐰃𐰉𐰺𐰲𐰶

𐰲𐰚𐰯:𐰆𐰖𐰣𐰖𐰺𐰢:𐰉𐰸𐰠𐰀𐰠𐰼𐰤𐰃

𐱃𐰴𐰠𐰠:𐰽𐰆𐰭𐰲𐰞𐰺𐰣𐰃:𐰏𐰇𐰼𐰓𐰏𐰢𐰓𐰀:𐰏𐰠𐰘𐰆𐰺:𐰯𐰤𐰀𐰞𐰶

𐰢𐰀:𐰤𐱅𐰱𐰠𐰼:𐰏𐰇𐰔𐰠:𐰓𐰃𐰘𐰆𐰺𐰢:𐰃𐰘𐰃:𐰚𐰃𐰾𐰾:𐰃𐱅𐰾𐰤:𐰓𐰃𐰘𐰀:𐰚𐰦𐰃𐰾𐰤𐰃

𐱃𐰆𐰍𐰺𐰞:𐰲𐰉𐰑𐰺

Ne kötü şeymiş bu hastalık
Gözüŋüŋ öŋünden yavaşça alır götürür sevdiğiŋi

Oŋa mutlu görünmeğe çalışsam da içim yıkık

Bir şeyler yapmak istiyorum solmadan yaban mersini

İmdi aŋladım ki dünyâ sâdece kirâlık

Olsaŋ da dünyânıŋ eŋ zengini

Kemoterapiden soŋra çıkan saçları daha kıvırcık

Çekip oynuyorum buklelerini

Tahlîl soŋuçlarını gördüğümde geliyor fenâlık

Ama netîceler güzel diyorum iyi hiss étsin diye kendisini

Tuğrul Çavdar

Türk Kağanlığı 1 - Kırık Ok / Ufuk Ceŋgiz

Değerli yazar Ufuk Ceŋgiz "Türk Kağanlığı 1 - Kırık Ok" adlı romanınıŋ dördüncü baskısını okuyucularıyla paylaştı. Kitap hem Latin harfli hem de Göktürk harfli Türkçe basılmış (215 - 401 sayfa aralığı tamamen Göktürkçe) olmasından dolayı bu baskı bir ilk olma özelliği taşıyor. Göktürkçe çevirisi tamga.org'uŋ çeviricisi kullanılarak yapılmış olmasından dolayı ayrıca gurur duyuyoruz. Her sayfasını büyük bir zevkle ve heyecanla okuyacağıŋıza eminiz.

Tunyukuk - Bilge Kagan - Kül Tigin Yazıtlarındaki Yazım Farklılıkları

Korkmadık, Savaştık

Soŋ günlerde "korkmadık, savaştık" aŋlamına gelen, Tonyukuk yazıtı, ikinci taş, batı yüzü, altıncı satırıŋ ilk iki kelimesi olan "korkmadımız süŋüşdümüz" cümlesi çoğu yérde yaŋlış şekilde yazılmaktadır. Doğrusu aşağıdaki gibidir:

Tonyukuk yazıtı, ikinci taş, batı yüzü, altıncı satır

2004 ve 2017'de yaptığım fontlarla:

Olayıŋ tamamını öğrenmek için Bilge Tonyukuk'uŋ öŋcesinde söylediklerine bakabiliriz:

1- Haberci getirdiler. Sözleri şöyle: "Yarış ovasında yüzbiŋ asker toplandı" diyor. Bu haberi duyunca beyler hep birlikte

2- "Dönelim! Temiziŋ (savaşıp yenilmemişiŋ) utancı (savaşıp yenileniŋkinden) daha iyidir." dédiler. "Ben şöyle diyorum: Ben Bilge Tonyukuk! Altay dağlarını aşarak geldik. İrtiş ırmağını

3- geçerek geldik. (Buralara kadar) gelenler "(geliş) zor(du)!" dédiler. (Ama pek de zorluk) hiss étmediler. Galiba Taŋrı Umay, kutsal Yér ve Su (ruhları bize) yardımcı oluverdiler. Niye kaçıyoruz?

4- (Düşman) çok diye niye korkuyoruz? Azız diye niye yenilelim? "Saldıralım!" dédim. Saldırdık, talan éttik. İkinci gün

5- ateş gibi kızıp (üzerimize) geldiler. Savaştık. (Onlarıŋ) iki kanadı bizden yarı yarıya fazla idi. Taŋrı buyurduğu için

6- korkmadık, savaştık! Tarduş Şad'a doğru kovalayarak bozguna uğrattık. Kağanlarını tuttuk. Yabgularını, Şadlarını

7- orada öldürdü(k). Elli kadar asker yakaladık. O géce hepsiniŋ halkına (bunlarla haber) gönderdik. O haberi alınca On Ok beyleri ve halkı hep

8- geldiler, boyun éğdiler... devam édiyor

Kaynak: Talat Tekin, "Tunyukuk Yazıtı", Simurg Yayınevi, Ankara, 1994, 

Çok Dilde ve Abecede Yazılarım

Yazı yazmayı çocukluğumdan beri seviyorum, özellikle farklı abecelerde. Aşağıda bazı karalamalarımı göreceksiniz.

B → V

Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

D → Y

Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

Android 8 (Oreo) ve Göktürkçe

Nihayet Android 8.0 (Oreo)'dan itibaren Göktürkçeyi görebileceğiz.

Türkolog arkadaşlar "Tuğrul iyi ki Türkolog değil Bilgisayar Mühendisi olmuşsuŋ, yoksa Göktürkçeyi kim bilgisayar dünyasına taşıyacaktı?" diyorlar.

Dünyanıŋ ilk Göktürkçe fontunu 1996'da yapmıştım ve daha soŋrasında üç font daha (2004, 2007, 2017) yaptım: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2014/12/kokturukce-fontlarm.html.

1995'de Göktürkçeyi yazılımla ilk kez gerçekleyerek yüksek lisans tezimde kullanmamı (http://kok-turk.blogspot.com.tr/2014/12/tonyukuk-robot-kolu.html) saymazsak 2010'dan bu yana öğrencilerimle beraber Göktürkçeyle ilgili dokuz yazılım yaptık: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2017/01/gokturkce-laboratuvar.html

Geliştirdiğim Unicode tabanlı Göktürkçe fontları, sistem fontunu değiştirmeğe izin véren Android 4 (Kit Kat) ve 5 (Lollipop) 'e HiFont, iFont gibi yazılımlarla uygulayarak Android'de Göktürkçeyi kullanan ilk kişi olmuştum: http://kok-turk.blogspot.com.tr/2015/03/tamgadroid.html. Göktürkçeyi sürekli yanımda olan telefonumda görebilmek baŋa büyük bir haz vérmişti. Ama maalesef bu mutluluğum çok uzun sürmedi. Zira Android 6 (Marshmallow) ve 7 (Nougat) sistem fontunu değiştirmeye izin vérmiyordu ve artık Göktürkçeyi Android'iŋ bu sürümlerinde göremiyorduk.

Apple, IOS 9.0 sürümünden itibaren; Microsoft, Windows 8.0 sürümünden itibaren Göktürk harflerini sistem fontlarında göstermeğe başlamasına rağmen, Android'de görememek beni deli édiyordu ve yaklaşık 1.5 yıldır hem Android'iŋ üreticisi Google'a hem de Samsung'a defalarca e-posta yazdım:
http://kok-turk.blogspot.com.tr/2016/06/androidde-gokturkce-destegi-icin.html
Herhalde baskılarım netice vérdi ki Android 8 (Oreo) iŋ sistem fontu Göktürkçeyi destekliyor. Aşağıda Android 7 (Nougat) ve 8 (Oreo)'den ekran görüntülerini görebilirsiŋiz:

Android 6 (Marshmallow) ve 7 (Nougat):

Android 8 (Oreo):

Kanıŋ Su Gibi Koştu, Kemiğiŋ Dağ Gibi Yattı

(Wilhelm Radloff'uŋ 1892'de eserlerinde kullandığı bu Göktürkçe hattı günümüz bilgisayar fontuna dönüştüren Sayın Levent Alyap'a ve Prof. Dr. Cengiz Alyılmaz'a teşekkür éderim.)

Göktürkçe Anahtarlıklarım

2004'te yaptığım fontla "Türk" yazılmış anahtarlığa paracord paraşüt ipiyle kordon örünce...

Web Tabanlı Göktürkçe Sözlük

Göktürkçe ↔ Türkçe Sözlük
Her hakkı saklıdır 2017.
Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

Aranan Sözcük :


GöktürkçeTürkçe

Tuğrul ÇAVDAR   ulduz@ktu.edu.tr

Necmi ÖZÇELİK   Nevruz Alican ABAK

Bugüne kadar, 840lı yıllardan öŋce yazılmış 568'den fazla Göktürk harfli yazıt bulunmuştur (Osman Fikri Sertkaya, "Göktürk (Runik) Harfli Yazıtların Envanter, Alfabe ve Bibliyografya Problemleri Üzerine", Dil Arastırmaları Dergisi, Sayı: 2 Bahar 2008, 7-34 ss.).

Bu sözlük yazılımı sadece Göktürk harfli yazıtlarda/eserlerde geçen söz varlığını içerir ve aşağıdaki kaynaklardan dérlenmiştir:

1- Hüseyin Namık Orkun, "Eski Türk Yazıtları", Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1942.
2- Mehmet Ölmez, "Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan'daki Eski Türk Yazıtları", BilgeSu Yayıncılık, 3. baskı, Ankara, 2015.
3- Hatice Şirin User, "Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi", Kömen Yayınları, 2. baskı, Konya, Ekim 2010.
4- Fikret Yıldırım, Erhan Aydın, Risbek Alimov, "Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig", BilgeSu Yayıncılık, Ankara, 2013.
5- Talat Tekin, "Irk Bitig, Eski Uygurca Fal Kitabı", Öncü Kitap, Ankara, 2004.
6- Erhan Aydın, "Uygur Kağanlığı Yazıtları", Kömen Yayınları, Konya, Ekim 2011.
7- Rysbek Alimov, "Tanrı Dağı Yazıtları, Eski Türk Runik Yazıtları üzerine bir İnceleme", Kömen Yayınları, Konya, Ocak 2014.

[1]'den 1235 kelime, [1]'de olmayan 573 kelimede [2-7]'den alınmıştır. [2-7]'den alınan kelimeler sonunda [*] olacak şekilde gösterilmektedir.

Türk Yazısı / Berkant Parlak

Sevgili Berkant Parlak, Türk yazı düzenini eŋ doğru şekilde aŋlatan kitabını nihayet Göktürkçe severlerle buluşturdu. Eğer Türk yazısını o dönemiŋ kurallarına eŋ sadık şekilde öğrenmek istiyorsaŋız, piyasada Göktürkçe diye uyduruk harfleri ve uydurma yazı düzenini öğreten kitablar yérine, bu kitabı mutlaka édinmelisiŋiz! Kendisine bu mükemmel eserinden dolayı çok teşekkür éderim.

Berkant Parlak

Göktürkçe Şapkam

Göktürkçe Font Örnekleri

Görünümlerini karşılaştırmak üzere hazırladığım bu listede, fontlarıŋ dördü baŋa, ikisi Prof. Dr. Cengiz Alyılmaz ve Levent Alyap'a, biri Microsoft'a, biri Google'a aid ve geri kalanları internetten temin édilen kullanımı ücretsiz fontlardır.

Göktürkçeyi Bilgisayarla Buluşturmak...

AA ile yaptığım bir söyleşi.

Gök Girsin, Kızıl Çıksın!

Türkleriŋ meşhûr andını Göktürkler dönemi Türkçesine çevirdim. Aŋlamı: "Andımı tutmazsam, gök renginde olan kılıç bedenime girip, kan kırmızısıyla çıksın". Çok ağır bir yemindir.

12 Hayvanlı Türk Takvimi

Her hakkı saklıdır. Kaynak göstermek şartıyla kullanabilirsiŋiz.

Suci Yazıtı

820 – 840 arasında dikilmiş Uygur yazıtıdır.

Сергей Ефимович Малов, Памятники древнетюркской письменности Монголии и Киргизии. М. Л., 1959.

Sergey Yefimoviç Malov, Moğolistan ve Kırgızistan'da Eski Türk Yazıtları, Moskova-Leningrad, 1959.

Şine Usu (Moyun Çor) Yazıtı

Suci yazıtı 759 – 760 yıllarında dikilmiş Uygur yazıtıdır. Şine Usu gölü yakınlarında bulunmuştur. Uygur kaganı Moyun Çor (Bayan Çor) için dikilmiştir. Bu yazıtta Taryat Yazıtları ya da Terhin Yazıtlarından da bahsédilmektedir. Taryat/Terhin yazıtları Terhin Irmağı'nıŋ yakınlarında bulunan Orhun alfabesi ile yazılan Uygur yazıtlarıdır. Bu yazıt Uygur kağanı Bayan Çor Kağan tarafından 753-760 arasında taşa işletilmiştir. Yazıtı taşa işleyen kişi ise Böke Tutam'dır.

Сергей Ефимович Малов, Памятники древнетюркской письменности Монголии и Киргизии. М. Л., 1959.

Sergey Yefimoviç Malov, Moğolistan ve Kırgızistan'da Eski Türk Yazıtları, Moskova-Leningrad, 1959.

Ongin Yazıtı

719 – 720 yıllarında Bilge İşbara Tamgan Tarkan adına dikilmiştir. Ongin Irmağı dolaylarında, Koşo Saydam Gölü'nün 160 km güneyinde bulunmuştur. 19 satırdan oluşur.

Сергей Ефимович Малов, Памятники древнетюркской письменности Монголии и Киргизии. М. Л., 1959.

Sergey Yefimoviç Malov, Moğolistan ve Kırgızistan'da Eski Türk Yazıtları, Moskova-Leningrad, 1959.