Saka Özerk Cumhuriyetinde Bulunan Kemikteki Türk Yazısı

KökTörükçe Hatt Çalışmam : Üstü Düz Hatt - 1993

Her hakkı saklıdır.

30 yıldır hatt sanatıyla ve resmle ilgileniyorum. Arab, Latin, Çin, Kore, Moğol hattlarına 30 yıllık süre zarfında çok çalıştım ve her yazı sisteminden farklı şeyler öğrendim. Arab, Latin hatt sanatlarında kesik uçlu kalem tercih ėdilirken; Çin, Kore, Moğol hatt sanatlarında fırça tercih ėdiliyor.

Bazıları karmaşık çizgilerle süslenmiş yazıyı hatt zann ėdiyor. Halbuki gerçek hatt sadeliğiyle ėtkileyici olandır. Hatt sanatında süsü yazı taşımalı, yazınıŋ etrafındaki süslemeler değil. Aksi takdirde yapılan hatt sanatı değil süsleme sanatı olur. Bir hatta, harfler arasında gizli bir beŋzerlik ve ilişki olmalı. Bu beŋzerlik paragrafıŋ tümüne bakıldığında o hattıŋ kimliğini vėrecektir.

KökTörük ürüŋ başı (abacası), yazıldığı dönemdeki eŋ gelişmiş abacalardan biriydi. O dönemde kullanılan abacalarıŋ çoğu ilkel şekilde yazılıyordu. Mesela bugün mükemmel bir yazıma ulaşmış ve çok sayıda hatt sanatı türü geliştirilmiş Arab yazısı, o dönemlerde çok ilkeldi. Arab harflerinde noktalama henüz o dönemlerde daha kullanılmaya başlanmadığından
ن = ث = ت = ب
خ = ح = ج
ذ = د
ز = ر
ش = س
ظ = ط
غ = ع
ق = ف
harflerinden eşit olanlar aynı şekilde yazılırdı. Daha soŋraları noktalar kullanılarak bu harfler ayrıştırıldı. Ama bu da yėtmedi, hatasız okunabilmesi için esre, ötre, üstün de bu harfleriŋ üstünde ve altında kullanılmaya başlandı. Kısacası geçen 1400 yıl boyunca Arab abacası hep işlendi ve geliştirildi. 

KökTörük ürüŋ başını eleştirenler ise bu ürüŋ başa haksızlık yaparlar. Zirâ bu ürüŋ baş 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki hâliyle bile günümüz Türkçesini yazmak için yėterlidir. Yani 1300 yıl öŋce birçok abaca ilkel kurallarla yazılırken KökTörük ürüŋ başı diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve kullanılıyordu. Şimdi bu güzel ürüŋ başımız için 1300 yıldır yapılmayanı, farklı hatt sanatları geliştirerek onu işlemeyi bir an öŋce gerçeklemeliyiz.

Sanskrit ve İbrânî yazısınıŋ satır üstünüŋ düz olması beni her zaman görsel olarak ėtkilemiştir. 1993 - 1994 yıllarında ben de KökTörük yazısında buna beŋzer bir hatt tasarımı yapmıştım. Yazıdaki ortak harmoni, üsüklerdeki dikey inen çizgileri biraz daha uzatmağa dayanıyordu.

İbrânî yazısı:

Sanskrit yazısı:

Üstü Düz Hatt Tasarımım (1993 - 1994):

Eski Törükçede Selâmlaşma Öŋerileri

Her hakkı saklıdır.

Eski Törükçeye Sanskritçe ve Soğdcadan Girmiş Sözcükler

Her hakkı saklıdır.

Çiŋgis Kagan'dan Üç Söz

Her hakkı saklıdır.

Çiŋgis Kagan Moŋgolca koŋuşuyordu. Önemli üç sözü Moŋgol dilinde aşağıdadır:

Bunlardan soŋuncusunu eski Törükçeyle yazarsak:

Moŋgol İmparatoru Güyük Han'ıŋ Mührü

Her hakkı saklıdır.

Moŋgol İmparatorluğunuŋ 3. Hanı Güyük Han ( ᠭᠦᠶᠦᠭ ᠬᠠᠭᠠᠨ ) (19/3/1206 - 20/4/1248), Ögedey Han'ıŋ eŋ büyük oğlu ve Çiŋgis Han'ıŋ torunuydu. Papa John of Plano Carpini Moŋgol saldırılarını protesto ėttiği zaman Güyük "Güneşiŋ doğduğu yėrlerden battığı yėrlere kadar tüm topraklar Ulu Hanıŋdır" dėmişti.

KökTörükçede Ş Okunup S Yazılan Sözcükler

Her hakkı saklıdır.

 

Taş kırılır, tunç ėrir, Ama Türklük ebedîdir!

Her hakkı saklıdır.

Beŋgü Taşlarda Satırlarıŋ Dizilim Yöŋleri

Her hakkı saklıdır.

Hepimiz Türk yazısını satır içinde sağdan sola ve satırları aşağıya doğru yazıyoruz. Ama beŋgü taşlarıŋ çoğunda satırlarıŋ dikey olduğunu da biliyoruz. Peki satırları yatay olacak şekilde beŋgü taşları 90 derece yatırdığımızda satırlar aşağıya doğru mu gidiyor? Hepsinde değil. Bazılarında satırlar aşağıya doğru, bazılarında yukarıya doğru gidiyor.

Yenisey beŋgütaşlarda genelde satırlar alttan başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımız gibi satırlar alta doğru ilerliyor.

KökTörük ve Uygur beŋgütaşlarda genelde satırlar üstten başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımızıŋ tersine satırlar üste doğru ilerliyor.

Şimdi yoğun yazılı bazı beŋgü taşlara göz atalım.

Alıştığımız Üzere Yatırıldığında Satırları Aşağıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Bilge Tonyukuk (KökTörük)

E.7 Barık-3 (Yenisey)

E.10 Elegest-1 (Yenisey)

E.25 Oznaçennoye-1 (Yenisey)

E.27 Oya (Yenisey)

E.41 Hemçik Çırgakı (Yenisey)

E.43 Kızıl Çıraa-1 (Yenisey)

E.44 Kızıl Çıraa-2 (Yenisey)

E.45 Köjeelig Hovu (Yenisey)

E.47 Suci (Yenisey)

Alıştığımızıŋ "Tersine", Yatırıldığında Satırları Yukarıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Köl Tėgin (KökTörük)

Bilge Kagan (KökTörük)

Ongin (KökTörük)

Köl İç Çor = İh-Höşööt (KökTörük)

Bayan Çor = Moyun Çor = Seleŋa = Şine-Us (Uygur)

Terh (Taryat) (Uygur)

Tes (Uygur)

E.30 Uybat-1 (Yenisey)

E.48 Abakan (Yenisey)

Babam Kaganıŋ Ordusu Kurt Gibiymiş Düşmanı Koyun Gibiymiş

Gėce Uyumadım, Gündüz Oturmadım!

AtaTürk'üŋ dėdiği gibi "Türk Milleti çalışkandır! Türk milleti zekidir!" Bilge Kagan da Türk Milleti üçün gėce gündüz çalıştığını beŋgütaşlarda söylemektedir. Ben, bu sözü gümüş bilekliğime kazdırdım. Ne zaman tembellik hiss ėtsem, bilekliğime bakıp kendime geliyor ve çalışmaya devam ėdiyorum.

Varlığım Türk Varlığına Armağan Olsun!

Çin Kaynaklarında Aşina Destanı

Her hakkı saklıdır.

Türkleriŋ KökBöri'den Türeyiş Destanı (Aşina Destanı) üç Çince kaynakta aŋlatılır.

1. JOU ŞU (周書), 50. Cild
2. BEİ Şİ (北史), 99. Cild
3. SUİ ŞU (隋書), 84. Cild

Bu üç kaynağın ilk paragraflarındaki Eski Çinceyi günümüz Türkçesine çevirmeye çalıştım. Aşağıdaki belgeler tarafımdan hazırlanmıştır. Normalde eski Çinceniŋ kendine has deyimleri var ve günümüz Türkçesine çevirince bazen aŋlamsız bazen komik oluyor. Olabildiğince günümüz Türkçesine uyarlamaya çalıştım.

Siz de aynı destanı üç farklı kaynaktan okuyup tüm destanı kafanızda canlandırabilirsiŋiz.

Destanıŋ soŋunda sarayın kapısına asılan kurt başı için ayrıca şuŋa bakabilirsiŋiz:

http://kok-turk.blogspot.com.tr/2020/10/kurt-basl-sancak.html

Jeneriklerde Biz

 KökTürk Üçlemesi'nde:

Börü 2039'da:

Karışık Örnek Yazılar

Her hakkı saklıdır.